مقدمه: امروزه مصرف سیگار در بین جوامع در حال توسعه و خصوصا بین نوجوانان افزایش چشم‌گیری داشته است. ‌کودکان‌کار به‌عنوان یکی از گروه‌های در معرض خطر مصرف سیگار شناخته شدند. در این مطالعه تأثیر مداخله‌ی پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش ‌کودکان‌کار نسبت به مصرف سیگار بررسی شد.
روش: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی بدون گروه کنترل بود. همه کودکان کار واجد شرایط در سازمان‌های مردم نهاد ارائه دهنده خدمات به کودکان‌کار در جنوب شهر تهران وارد مطالعه شدند. با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی، ستاره‌های شبکه‌های شرکت‌کنندگان شناسایی شدند و به‌عنوان آموزشگر همتا در 8 جلسه در مورد مداخله پیشگیری از مصرف سیگار آموزش دیدند. سپس آموزشگران همتا کودکان‌کار عضو شبکه اجتماعی‌شان را آموزش دادند. داده‌ها با استفاده از مقیاس نگرش نسبت به مصرف سیگار قبل از مداخله، پس از مداخله و در پیگیری (30 روز پس از مداخله) جمع‌آوری شدند. آزمون t و تحلیل واریانس اندازه‌های تکراری برای بررسی نتایج به‌کار‌گرفته شدند.
نتایج: چهل و یک کودک‌کار در این پژوهش شرکت‌کردند (گروه آموزشگران همتا (n=10) و گروه همتایان (n=31)). میانگین سنی شرکت‌کنندگان در گروه آموزشگران،15/5سال و در گروه همتایان 14/33سال بود و اغلب آن‌ها پسر و دارای تحصیلات ابتدایی بودند. نتایج نشان داد نمره نگرش کل نسبت به مصرف سیگار در میان کودکان‌کار، در مقایسه با قبل از مداخله به طور معناداری منفی شده بود (P≤0/0001). همچنین نمره بعد عاطفی نگرش نسبت به مصرف سیگار در میان کودکان‌کار، در مقایسه با قبل از مداخله به طور معناداری منفی شده بود (P≤0/0001). نمرات شرکت‌کنندگان در نگرش کلی و بعد عاطفی نگرش در پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معناداری نداشت و اثر مداخله از ثبات برخوردار بود. در نمره شرکت‌کنندگان در ابعاد شناختی و رفتاری نگرش نسبت به مصرف سیگار، قبل و بعد از مداخله تفاوت معناداری مشاهده نشد.
بحث و نتیجه‌گیری: مداخله پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان‌کار نسبت به مصرف سیگار مؤثر بود. لذا این مداخله می‌تواند برای پیشگیری از مصرف سیگار در میان این گروه از کودکان به کار گرفته شود.